Stosunkowo niedawno zajęto się badaniem problemu ewentualnych zagrożeń, które są związane z promieniowaniem radiowym o małej intensywności. Badanie dotyczące oddziaływania nietermicznych fal radiowych na organizmy żywe dzieli się na badania epidemiologiczne i laboratoryjne.

W badaniach epidemiologicznych głównym zadaniem jest obserwacja ludzi, którzy są poddani w środowisku naturalnym oddziaływaniu danych czynników zewnętrznych.

Badania laboratoryjne wykonywane są w technice In vitro lub In vivo.

Technika In vitro polega na badaniu na odizolowanych składnikach układów biologicznych. Ta technika umożliwia określenie mechanizmów, dzięki którym zachodzi wzajemne oddziaływanie na poziomie molekularnym czy komórkowym.

Technika In vivo polega na badaniach przeprowadzanych bezpośrednio na zwierzętach laboratoryjnych. Te badania dają możliwość dokładnego skontrolowania parametrów środowiska i intensywności obserwowanych czynników zewnętrznych.

Pierwszym z badań epidemiologicznych dotyczących wpływu pól elektromagnetycznych na ludzi było przebadanie prawie 5000 pracowników ambasady USA oraz ich członków rodzin. Osoby te były narażone na oddziaływanie pola radiowego wytwarzanego przez działające nadajniki w miejscu pracy. Po odbytym badaniu nie stwierdzono negatywnego wpływu pól elektromagnetycznych na osoby biorące udział w tymże badaniu.

Osoby zajmujące się badaniami epidemiologicznymi często ból głowy, luki w pamięci, nudności, zaburzenia snu tłumaczą negatywnym wpływem promieni elektromagnetycznych. Nie ma jednak jednoznacznych badań, które mogłyby tę tezę potwierdzić.

źródło: gsm.edu.pl

Ogromny rozwój sieci telefonii komórkowej przyczynił się do wzrostu zainteresowania opinii publicznej tematem wpływu fal radiowych na zdrowie człowieka. Stosunkowo często można spotkać się z wszelkimi badaniami w tym temacie zarówno w prasie, w Internecie jak i w telewizji. Oszacowanie wpływu fal radiowych na organizm człowieka jest jednak zagadnieniem skomplikowanym.

Fala radiowa jest to szczególny przypadek promieniowania elektromagnetycznego. Pod falą radiową jest również pojęcie fal świetlnych, ultrafioletu, podczerwieni oraz promieniowania jonizującego. Promieniowanie jonizujące ma częstotliwości znacznie wyższe od promieniowania świetlnego co widać na poniższym rysunku.

Oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na organizm człowieka można podzielić na kategorie zobrazowane na poniższym zdjęciu.

Jednym z największych zagrożeń jakie niesie ze sobą promieniowanie elektromagnetyczne jest jonizacja cząstek wewnątrz komórek organizmu człowieka. Proces jonizacji polega na tym, że wiązania molekularne wewnątrz komórek są rozrywane. Rozerwanie wiązań powoduje powstanie cząstek, które są naładowane zarówno dodatnio jak i ujemnie. Zjawisko to jednak dotyczy tylko i wyłącznie promieniowania bardzo wysokich częstotliwości. Jednym z przykładów promieniowania o bardzo wysokiej częstotliwości jest promieniowanie używane przy wykonywaniu prześwietleń, jest ono znacznie powyżej zakresu światła widzialnego.

Promieniowanie radiowe NIE jest promieniowaniem jonizującym. Promieniowanie to niesie ze sobą energię, która jest setki razy mniejsza niż ta, która byłaby potrzebna do rozerwania wiązań międzycząsteczkowych.

źródło: gsm.edu.pl

Oto funkcje, które są wykonywane przez stacje ruchome:

  • Obróbka sygnału nadawanego i odbieranego
  • Funkcje pomocnicze związane z transmisja – dobór częstotliwości, regulacja mocy, pomiary jakości sygnału
  • Funkcje interfejsu z użytkownikiem – pozwala na komunikowanie się z systemem za pomocą telefonu
  • Funkcje związane z transmisją danych – retransmitowanie bloków błędów

Telefony GSM zostały zestandaryzowane częściowo, oznacza to że tylko części wewnątrz telefonu muszą trzymać się pewnych standardów. Zewnętrzny wygląd zależy już tylko i wyłącznie od „widzimisię” twórców. Twórcy maja pewną dowolność w projektowaniu, jednak telefony nie mogą powodować zakłóceń w stosunku do innych urządzeń i spełniać określone wymogi.

Stacje ruchome są wyposażone w funkcje lokalne, do których wykonania nie jest potrzebna sieć telefoniczna. Tylko część z tych funkcji jest wpisana do standardów telefonów GSM – większość z nich jest dodawana dowolnie przez firmy, które projektują aparaty telefoniczne.

Zbiór funkcji podstawowych pozwala na ujednolicenie i uproszczenie obsługi aparatu niezależnie od wizji producenta. Chociażby podstawowym standardem w każdym aparacie jest karta SIM, niezbędna do identyfikacji abonenta i prawidłowego funkcjonowania telefonu. Wszystkie telefony komórkowe są mają obowiązek posiadania slotu na takową kartę, w przeciwnym razie nie będą one działać.

Do podstawowych funkcji należą również m.in.:

  • Wyświetlanie wybieranego numeru
  • Wyświetlanie informacji o przebiegu połączenia
  • Wyświetlanie informacji o rozpoznawanym systemie GSM
  • Możliwość wyboru operatora w danym kraju
  • Zapis numeru IMEI

źródło: gsm.edu.pl

Przeciętny użytkownik sieci GSM ma styczność tylko i wyłącznie z jednym elementem sieci – telefonem komórkowym, czyli tzw. stacją ruchomą. Stacje ruchome różnią się miedzy sobą modelami, mocą, wielkością, możliwościami i oczywiście pochodzeniem. W tym momencie na świecie jest kilkanaście firm zajmujących się tworzeniem telefonów komórkowych m.in. giganci tacy jak Apple, Samsung, Nokia, HTC oraz mniejsze firmy, zajmujące się pojedynczymi modelami.

Pierwsze modele (dziś już historyczne) były bardzo ciężkie i nieporęczne – były to m.in. stacje przeznaczone do zainstalowania w samochodach z anteną zamontowaną na dachu, tzw. stacje przewoźne. Kolejnym etapem stały się modele przenośne, malutkie i lekkie modele dostępne dla większości użytkowników, które zdobyły popularność jako telefony komórkowe. Wyposażeniem niestandardowym dla przeciętnego użytkownika są np. bezprzewodowe automaty telefoniczne albo centrale PBX, które są montowane na statkach albo w pociągach.

W systemach GSM zastosowano transmisję danych, która pozwala na łączenie się z sygnałem faksów lub sieci komputerowej. Możemy podzielić urządzenia GSM na trzy typy, w zależności od zamontowanego modułu do transmisji danych.

MT0 (Mobile Terminal type 0) – służy głównie do transmisji mowy;
MT1 (type 1) – urządzenie posiada interfejs ISDN;
MT2 – interfejs modemowy;

źródło: gsm.edu.pl

Włączenie telefonu komórkowego jest sygnałem do rozpoczęcia pracy w sieci telefonicznej. Pierwszym krokiem jest jego rejestracja w sieci, która odbywa się automatycznie. Telefon sprawdza i analizuje wszystkie docierające do niego sygnały z różnych stacji bazowych i wybiera tą najbardziej optymalną. Synchronizacja z odbiornikiem jest niezbędnym krokiem do wykonania przyszłego połączenia telefonicznego. Telefon musi połączyć się ze stacją, gdyż zazwyczaj użytkownik cały czas się przemieszcza i urządzenie musi być przypisane na „stałe” do jednej stacji by nie tracić sygnału.

Po synchronizacji telefon zapisuje identyfikator stacji bazowej, w której zapisane są informacje dotyczące lokalizacji, częstotliwości, rozmiaru itp. Informacje te są używane to zoptymalizowania połączenia i wybrania np. odpowiedniego sygnału do odległości i rodzaju urządzenia. Zbyt silny sygnał będzie zakłócał sąsiadujące urządzenia.

Dotychczasowa rejestracja była bierna, tzn. telefon nie był widoczny dla urządzeń sieci GSM. Pierwszym krokiem jest wysłanie sygnału przez telefon do centrali sieci GSM, a następnie żądania rejestracji. Telefon w tym momencie nie ma przydzielonego kanału. Wysyła żądanie rejestracji na danym kanale, jednak nie ma pewności że zostanie ono odebrane. W przypadku niepowodzenia – ponawia wysyłkę. Wiadomość o rejestracji może nie dotrzeć do centrali np. z powodu podobnej wiadomości wysłanej z innego urządzenia w tym samym czasie.

Kiedy centrala otrzyma poprawne zgłoszenie, rozpoczyna procedurę rejestracji. Zarówno parametry karty SIM i urządzenia, jak i centrum zarządzania sieci abonenta są niezbędne do poprawnego wykonania rejestracji. Rejestracja może zostać przerwana np. w przypadku kradzieży telefonu, gdy abonent zgłosi taki przypadek i zablokuje kartę SIM.

W przypadku pozytywnego zakończenia rejestracji, informacje o telefonie zapisywane są w bazie danych w centrali, a następnie telefon otrzymuje dostęp do usług sieciowych – telefonowania, pisania SMS itp.

źródło: gsm.edu.pl

Dlaczego i kiedy stosuje się komórki sektorowe?

Komórki sektorowe są stosowane zamiast komórek dookólnych w celu polepszenia jakości sygnału na obszarach gęściej zaludnionych np. w miastach. Jest to popularny sposób, który wykorzystują operatorzy aby zwiększyć pojemność systemu. W ten sposób zmniejsza się obszar obsługiwany przez daną komórkę, a jednocześnie maksymalna odległość stacji bazowej od ruchomej nie ulega zmianie.

Innym sposobem uzyskania lepszej jakości sygnału na gęsto zaludnionych sygnałach jest dzielenie ich na mniejsze komórki. Porównując te dwa sposoby, za pomocą komórek sektorowych można uzyskać dobre efekty przy mniejszej liczbie masztów antenowych. To zmniejsza koszty infrastruktury. Jest to najczęściej stosowane rozwiązanie przez operatorów komórkowych na obszarach miejskich. Na obszarach wiejskich stosowane są komórki dookólne ponieważ przez niską gęstość obsługiwanego ruchu nie potrzebne są dodatkowe rozwiązania.

Sektoryzowanie komórek dookólnych jest bardzo użyteczne i stosuje się je często ponieważ dzięki tej technice można zwiększyć pojemność sieci bez zwiększania ilości stacji bazowych.

 

anteny dookólne

anteny dookólne

Budowa komórki sektorowej

Komórka sektorowa składa się z kilku anten kierunkowych. Zastępują one pojedynczą antenę dookólną. Najczęściej stosuje się komórki trzysektorowe z których każdy z sektorów promieniuje energię tylko w określonym kierunku o koncie rozwarcia równym 120 stopni. Czasami stosuje się również komórki sześciosektorowe z kontem rozwarcia 60 stopni. Zdarza się, żę wzdłuż ruchliwych dróg stosuje się komórki dwusektorowe, które wysyłają sygnał wzdłuż drogi w obu kierunkach.

 

Poniżej widać masz komórki trzysektorowej. Na maszcie znajduje się 6 kierunkowych anten skierowanych w 3 kierunkach. Dzięki temu, że w 1 kierunku umieszczone są po 2 anteny, po przesłaniu sygnału można wybrać sygnał lepszej jakości, w ten sposób zwiększając niezawodność transmisji. Widać tam również antenę kierunkową linii radiowej która doprowadza sygnał do stacji bazowej z centrali GSM.

stacja bazowa - komórka sektorowa

stacja bazowa

 

Systemy telefonii komórkowej zaczęły być używane w latach 80. Wcześniej do komunikacji były używane tzw. systemy dyspozytorskie. Były to systemy w których komunikowano się za pomocą radiotelefonów. Firmy wykupywały pasmo o odpowiedniej częstotliwości i miały na nie wyłączność. Poważną wadą tych systemów był fakt, że wszyscy użytkownicy słyszeli się nawzajem. Rozwiązania to jest używane do dziś np. w firmach taksówkarskich.

Już w latach 40. powstała koncepcja sieci telefonicznej, jednak na jej powstanie trzeba było czekać 40 lat ze względu na możliwości techniczne. W 1976 roku w Nowym Jorku, działał jeden system, który pozwalał na 12 rozmów w tym samym czasie. Było w nim zarejestrowanych 500 użytkowników. Skandynawia jako pierwsza wprowadziła standard telefonii komórkowych. Było to na początku lat 80. Działał on wtedy w technologi analogowej.

zabytkowy telefon komórkowy

W latach 80 systemy telefoniczne zaczęły się przeciążać i trzeba było zaprojektować coś nowego. Systemy telefonii komórkowej stały się bardzo popularne i stare rozwiązania technologiczne nie wystarczały. Firmy zrozumiały jak wielki jest potencjał w połączeniach internetowych i postanowiły rozwijać się w tym kierunku. Przygotowywanie standardu GSM rozpoczął się jeszcze w latach 80. W 1982 powstała grupa o nazwie Groupe Speciale Mobile, która miała opracować odpowiedni standard telefoniczny dla całej Europy Zachodniej. Na pierwszym spotkaniu grupy znaleźli się przedstawiciele 11 krajów.

Już w latach 80 istniejące systemy telefoniczne zaczęły się przeciążać. Konieczne było zaprojektowanie nowego rozwiązania. W tym czasie też firmy zrozumiały jak duży potencjał ma w sobie technologia internetowa i zaczęły się rozwijać w tym kierunku. W latach 80. rozpoczęło się tworzenie technologii GSM. W 1982 powstała grupa o nazwie Groupe Speciale Mobile, której zadaniem było opracowanie standardu telefonicznego dla całej Europy Zachodniej. Na pierwszym spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele 11 krajów.

Przygotowania

Gdy okazało się że limit miejsc w sieci analogowej się wyczerpuje prace nabrały rozmachu. Sprawa ta była brana bardzo poważnie przez Państwa europejskie i były prowadzone nad nią debaty podczas spotkań Wspólnoty Europejskiej. W wyniku tych spotkań zostało zarezerwowane pasmo 900Mhz na którym prowadzono ogólnoeuropejską komunikację radiową. Celem było stworzenie całkowicie cyfrowego systemu komunikacji który nie tylko rozwinie starą koncepcję ale również wzbogaci ją o istotne elementy których w wersji analogowej brakowało jak np. zabezpieczenia. Do budowy pierwszych urządzeń zastosowano układy scalone, które pozwalały na zminiaturyzowanie sprzętu.

Jesienią 1987 r. powołano organizację GSM z siedzibą w Dublinie w Irlandii, której celem było skupianie operatorów przyszłych systemów telefonii komórkowej. Nazywała się GSM Memorandum of Understanding, w skrócie GSM MoU. W 1988 roku rozpoczęto testy dotyczące transmisji sygnałów na kanale radiowym. Powołano do życia ETSI – Europejski Instytut Standardów Telekomunikacyjnych, która pracowała nad tworzeniem standardów, a sam zespół GSM stał się częścią ETSI. GSM otrzymało nowe znaczenie Global System form Mobile communications (globalny system łączności bezprzewodowej). Po raz pierwszy system został zaprezentowany na targach TELECOM’91 w Genewie.

GSM - global system for mobile communiations

Sukces systemu stał się oczywisty, zanim sieć zaczęła tak naprawdę działać. Było to być ogromne osiągnięcie technologiczne, zmieniające sposób komunikowania się całej ludzkości. W ciągu pierwszych trzech lat, liczba abonentów wzrosła o 300%. Wtedy już rozpoczęto pracę nad nowym standardem, który miał jeszcze bardziej rozwinąć technologię rozmów.